Ο Κώστας Σημίτης, μία από τις πιο σημαντικές αλλά και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της σύγχρονης πολιτικής σκηνής, αφήνει πίσω του μια πολυδιάστατη κληρονομιά. Από τον αγώνα για τον εκσυγχρονισμό και την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ, έως τις σοβαρές κοινωνικές αντιδράσεις, τις εσωκομματικές αντιπαραθέσεις και την κρίση στα Ίμια, η πορεία του σημαδεύτηκε από έντονες διχογνωμίες.
Η Πορεία προς την Εξουσία: Όραμα ή Απομόνωση;
Γεννημένος στον Πειραιά το 1936, ο Σημίτης εισήλθε στην πολιτική ζωή με προοδευτικές ιδέες και φιλοδοξίες για έναν σύγχρονο και ευρωπαϊκά προσανατολισμένο πολιτικό λόγο. Ωστόσο, η προσήλωσή του σε πολιτικές μεταρρυθμίσεις, όπως η δημοσιονομική πειθαρχία και οι ιδιωτικοποιήσεις, πυροδότησαν αντιδράσεις. Πολλοί τον κατηγόρησαν για αποκοπή από τις λαϊκές ανάγκες, υποστηρίζοντας ότι η εμμονή του σε αριθμούς και στατιστικά απέκλειε την κοινωνική ευαισθησία.
Η ένταξή του στο ΠΑΣΟΚ το 1974 και η στενή συνεργασία του με τον Ανδρέα Παπανδρέου είχαν αρχικά υποσχεθεί πολλά. Όμως, οι σχέσεις του με τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ πέρασαν από σφοδρές συγκρούσεις, κυρίως λόγω της διαφορετικής αντίληψής τους για την οικονομική πολιτική. Χαρακτηριστική ήταν η απομάκρυνσή του από την κυβέρνηση το 1987, μετά από διαφωνίες για το σταθεροποιητικό πρόγραμμα.
Ίμια: Η Κρίση που Πλήγωσε την Εθνική Υπερηφάνεια
Η νύχτα της κρίσης στα Ίμια, τον Ιανουάριο του 1996, αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη δοκιμασία της πρωθυπουργίας του Σημίτη. Η διαχείριση της κρίσης, που οδήγησε σε απώλεια τριών Ελλήνων αξιωματικών και την προσωρινή κατάληψη ελληνικού εδάφους από τουρκικές δυνάμεις, προκάλεσε κύμα οργής στην κοινή γνώμη.
Η δήλωση του Κώστα Σημίτη στη Βουλή, όπου ευχαρίστησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη μεσολάβησή τους, θεωρήθηκε από πολλούς ως πράξη υποχωρητικότητας. Αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί και ακόμα και στελέχη του ΠΑΣΟΚ εξέφρασαν έντονη δυσαρέσκεια, κατηγορώντας τον για έλλειψη αποφασιστικότητας και αδυναμία υπεράσπισης της εθνικής κυριαρχίας. Η κρίση στα Ίμια επισκίασε μεγάλο μέρος της πρωθυπουργικής του θητείας, θέτοντας σοβαρά ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα της εξωτερικής του πολιτικής.
Οι Μεταρρυθμίσεις και η Κοινωνική Λιτότητα
Η πολιτική του Κώστα Σημίτη για εκσυγχρονισμό και ευρωπαϊκή σύγκλιση είχε διττές συνέπειες. Από τη μία πλευρά, η Ελλάδα πέτυχε την ένταξή της στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση το 2001, γεγονός που αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο για τη χώρα. Από την άλλη, η λιτότητα που επιβλήθηκε για την εκπλήρωση των κριτηρίων του Μάαστριχτ προκάλεσε βαθιά κοινωνική δυσαρέσκεια.
Η αύξηση της φορολογίας, οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και η ανεργία έφεραν έντονες αντιδράσεις από εργαζόμενους, αγρότες και συνδικαλιστικές οργανώσεις. Οι κριτικοί του Σημίτη υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές του συνέβαλαν στην ενίσχυση της κοινωνικής ανισότητας και στη σταδιακή αποξένωση του ΠΑΣΟΚ από τα λαϊκά στρώματα που το είχαν αναδείξει στην εξουσία.
Εσωκομματικές Συγκρούσεις και Απομόνωση
Η εσωκομματική πορεία του Κώστα Σημίτη ήταν γεμάτη εντάσεις. Οι μεταρρυθμιστικές του απόψεις τον έφεραν συχνά σε σύγκρουση με πιο παραδοσιακές φωνές εντός του ΠΑΣΟΚ. Κατηγορήθηκε από στελέχη του κόμματος για αυταρχικό στιλ ηγεσίας και αδυναμία κατανόησης των κοινωνικών προβλημάτων. Το 2008, η αποπομπή του από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ λόγω διαφωνιών για τη Συνθήκη της Λισαβόνας σφράγισε την απομόνωσή του από το κόμμα που κάποτε υπηρέτησε.
Η Σημασία της Πρωθυπουργίας Σημίτη: Κριτική και Απολογισμός
Ο Κώστας Σημίτης αφήνει πίσω του μια περίπλοκη κληρονομιά. Από τη μια πλευρά, οι υποστηρικτές του τονίζουν την καθοριστική συμβολή του στην ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ και στη δημιουργία σημαντικών υποδομών, όπως η Αττική Οδός και το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος». Από την άλλη, οι επικριτές του επισημαίνουν την αποτυχία διαχείρισης κρίσεων, όπως τα Ίμια, τις κοινωνικές αντιδράσεις στις πολιτικές λιτότητας και την ενίσχυση της ανισότητας.
Η πολιτική του πορεία δείχνει την πρόκληση της ισορροπίας ανάμεσα στον εκσυγχρονισμό και την κοινωνική συνοχή. Είτε ως πρωτοπόρος εκσυγχρονιστής είτε ως ηγέτης που αποξενώθηκε από την κοινωνία, ο Κώστας Σημίτης παραμένει ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα κεφάλαια της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας.
